کتاب اسلام و نیازهاى زمان جلد اول، مشتمل بر ۲۶ جلسه سخنرانى استاد شهید مطهرى، در سال‌هاى قبل از پیروزى انقلاب است. در این کتاب موضوع چگونگى انطباق قوانین اسلامى با شرایط مختلف زمانى از طریق روش‌ها و راهکارهایى که در متن اسلام پیش‌بینى شده، مورد بحث و بررسى جامع قرار داده شده است.
همچنین در کتاب اسلام و نیازهاى زمان جلد اول، به شبهات و پرسش‌هایى که در اذهان به ویژه قشر تحصیل‌کرده و متجدد در باب تطبیق اصول ثابت با نیازهاى متغیر وجود دارد پاسخ داده شده است. موضوعاتى از قبیل دیدگاه فرقه‌هاى کلامى معتزله، اشاعره، خوارج و اخباریان، بحث اجتهاد و تفرقه در دین، مشروطیت و موافقان و مخالفان آن، نسبت اخلاق و عدالت و نقد آن، به تناسب موضوع اصلى، در این کتاب مورد توجه و بررسى قرار گرفته است.
